Leasing (finansal kiralama), bir varlığın (leasing konusu varlık) kullanım hakkının bir şirkete (kiracı) başka bir şirket (kiraya veren veya finansal kiralama şirketi) tarafından belirli bir süre için devredilmesidir. Leasing işlemleri, şirketlerin işletme faaliyetlerini sürdürmek veya varlık ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla sıkça kullanılan bir finansman yöntemidir. Leasing işlemlerinin muhasebeleştirilmesi, Türkiye Muhasebe Standartları’na (TMS) ve Türkiye Finansal Raporlama Standartlarına (TFRS) uygun olarak gerçekleştirilir.
Leasing işlemlerinin muhasebeleştirilmesi için genellikle iki farklı muhasebe yöntemi kullanılır:
- Finansal Kiralama (Borçlanma Modeli): Eğer leasing işlemi, kiracının varlığı büyük ölçüde kontrol etmesi ve gelecekteki ekonomik faydalarının çoğunu elde etmesi durumunda finansal kiralama olarak kabul edilir. Bu durumda, leasing işlemi bir borçlanma işlemi olarak değerlendirilir ve şirket, leasing konusu varlığı aktife alacak ve finansal kiralama borcunu borçlar kısmına kaydedecektir. Kiracı, varlık üzerinde amortisman gideri kaydedecek ve aynı zamanda faiz gideri ile birlikte kira ödemelerini gelir tablosunda gider olarak kaydedecektir.
- Operasyonel Kiralama (Kira Modeli): Eğer leasing işlemi, kiracının varlık üzerinde kontrolü sınırlı bir şekilde kullanması ve gelecekteki ekonomik faydaların çoğunu elde etmemesi durumunda operasyonel kiralama olarak kabul edilir. Bu durumda, leasing işlemi bir kira işlemi olarak değerlendirilir ve şirket, leasing konusu varlığın kullanım hakkını aktife almaz. Kiracı, operasyonel kiralama giderini doğrudan gelir tablosunda gider olarak kaydeder.
Leasing işlemlerinin muhasebe kayıtları, yukarıda bahsedilen muhasebe yöntemlerine göre belirlenir.
Muhasebe kayıtlarında kullanılan hesaplar şunlardır:
- Aktifte finansal kiralama varlığı (borçlanma modeli) veya operasyonel kiralama varlığı (kira modeli)
- Finansal kiralama borcu (borçlanma modeli)
- Kira gideri (operasyonel kiralama)
- Kiracı tarafından yapılacak kira ödemelerinin kaydedildiği hesaplar
Bu muhasebe kayıtları, leasing işlemlerinin doğru bir şekilde kaydedilmesini ve finansal tablolarda şirketin duruşunu ve performansını yansıtmasını sağlar. Ayrıca, leasing işlemlerinin muhasebeleştirilmesi, şirketlerin finansal analizlerini, bütçeleme süreçlerini ve karar verme süreçlerini etkiler. Kiralama sözleşmelerinin doğru bir şekilde muhasebeleştirilmesi, şirketlerin finansal durumunu ve likidite durumunu doğru bir şekilde değerlendirmelerini sağlar.
Leasing işlemlerinin muhasebeleştirilmesi, şirketlerin TMS/TFRS standartlarına uyumlu hareket etmelerini gerektirir. Kiralama sözleşmelerinin doğru bir şekilde sınıflandırılması, muhasebe politikalarının belirlenmesi ve işletme faaliyetlerinin doğru bir şekilde kaydedilmesi önemlidir. Ayrıca, şirketlerin leasing işlemleriyle ilgili gereklilikleri düzenli olarak gözden geçirmeleri ve TMS/TFRS standartlarındaki güncellemelere uyum sağlamaları önemlidir.
Leasing İşlemlerinde Muhasebeleştirmede Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar
Leasing işlemlerinin muhasebeleştirilmesi, şirketlerin finansal tablolarının doğruluğunu, şeffaflığını ve karşılaştırılabilirliğini sağlamak için önemli bir adımdır. Bu süreç, hem kiracı şirketlerin hem de finansal kiralama sağlayıcılarının finansal raporlama süreçlerini etkiler. Doğru muhasebe kayıtlarıyla, şirketler leasing işlemlerinden doğru bir şekilde bilgi alabilir, yatırımcılar ve diğer paydaşlar ise şirketin finansal durumu hakkında doğru ve güvenilir bilgilere erişebilir.
Leasing işlemlerinin muhasebeleştirilmesi sürecinde dikkate alınması gereken bazı önemli hususlar vardır:
- Kiralama Sözleşmesinin Sınıflandırılması: Kiralama sözleşmesinin finansal kiralama mı yoksa operasyonel kiralama mı olduğunun doğru bir şekilde belirlenmesi önemlidir. Bu sınıflandırma, sözleşmenin özelliklerine ve kriterlere göre yapılır. Finansal kiralama, varlık kontrolünün büyük ölçüde kiracıya geçtiği durumlarda gerçekleşirken, operasyonel kiralama ise varlık kontrolünün kiracıda sınırlı kaldığı durumlarda söz konusu olur.
- Muhasebe Politikalarının Belirlenmesi: Leasing işlemlerinin muhasebeleştirilmesinde kullanılacak muhasebe politikalarının belirlenmesi önemlidir. Şirketler, leasing işlemlerini muhasebeleştirmek için hangi muhasebe yöntemini (borçlanma modeli veya kira modeli) kullanacaklarını belirlemeli ve bu politikaları tutarlı bir şekilde uygulamalıdır.
- Varlık ve Borçların Kaydedilmesi: Finansal kiralama işleminde, leasing konusu varlık aktife alacak ve finansal kiralama borcu borçlar kısmına kaydedilir. Operasyonel kiralama işleminde ise varlık aktife alınmaz, sadece kira gideri gelir tablosunda kaydedilir.
- Kiralama Süresi ve Kira Ödemeleri: Kiralama süresi ve kira ödemeleri, leasing işlemlerinin muhasebeleştirilmesinde önemli bir rol oynar. Kiralama süresi boyunca kira ödemeleri gelir tablosunda gider olarak kaydedilir ve kira ödemeleri muhasebe kayıtlarında doğru şekilde yansıtılır.
- Amortisman ve Değer Düşüklüğü: Finansal kiralama işleminde leasing konusu varlık, amortismana tabi tutulur. Kiracı, varlık üzerindeki amortisman giderini gelir tablosunda kaydeder. Ayrıca, varlık değer düşüklüğü testine tabi tutulmalı ve gerektiğinde değer düşüklüğü kaydedilmelidir.
- Finansal Tabloların Açıklanması: Leasing işlemlerinin muhasebeleştirilmesi, finansal tablolarda açık bir şekilde açıklanmalıdır. Şirketler, leasing işlemleriyle ilgili notlarda gerekli bilgileri ve açıklamaları yapmalıdır.
Bu hususlar, leasing işlemlerinin muhasebeleştirilmesi sürecinde dikkate alınması gereken önemli noktalar olup, şirketlerin doğru ve güvenilir finansal bilgiler sunmasını sağlamak için önemlidir. Ayrıca, şirketlerin muhasebe politikalarını belirlerken ve leasing işlemlerini kaydederken, TMS/TFRS standartlarına uyumlu hareket etmeleri gerekmektedir.
Leasing işlemlerinin muhasebeleştirilmesi sürecinde dikkat edilmesi gereken diğer hususlar şunlardır:
- Vergisel Durumun Dikkate Alınması: Leasing işlemlerinin muhasebeleştirilmesi sırasında, vergisel düzenlemelerin de dikkate alınması gerekmektedir. Kiralama sözleşmelerinin muhasebeleştirilmesi, şirketlerin vergi beyannameleri ve vergi hesaplamaları üzerinde etkili olabilir. Dolayısıyla, vergi düzenlemelerine uyum sağlamak önemlidir.
- Yabancı Para Cinsinden Kiralama İşlemleri: Yabancı para cinsinden leasing işlemlerinin muhasebeleştirilmesi, döviz kuru dalgalanmalarının dikkate alınmasını gerektirebilir. Şirketler, yabancı para cinsinden kira ödemelerini uygun döviz kuruyla çevirmeli ve döviz kuru farklarını doğru bir şekilde kaydetmelidir.
- Yıllık Finansal Tablolar ve Raporlama: Leasing işlemlerinin muhasebeleştirilmesi, yıllık finansal tabloların hazırlanması ve raporlama sürecinde önemli bir adımdır. Şirketler, leasing işlemlerini açık bir şekilde finansal tablolarda sunmalı ve bu işlemlere ilişkin notları ve açıklamaları yapmalıdır.
- Denetim ve İç Kontrol: Leasing işlemlerinin doğru bir şekilde muhasebeleştirilmesi, şirketlerin denetim süreçlerinde ve iç kontrol sistemlerinde uygunluk sağlamalarını gerektirir. Şirketler, leasing işlemleriyle ilgili verilerin doğruluğunu, güvenilirliğini ve tamamını sağlamak için etkin iç kontrol önlemleri almalıdır.
Leasing işlemlerinin muhasebeleştirilmesi, şirketlerin finansal raporlama sürecini etkileyen önemli bir konudur. Şirketler, bu işlemleri doğru bir şekilde kaydetmeli, TMS/TFRS standartlarına uyum sağlamalı, vergi düzenlemelerini takip etmeli ve yıllık finansal tablolarında doğru ve güvenilir bilgiler sunmalıdır.
https://www.burganleasing.com.tr/Sites/1/upload/files/Leasing_Ornek_Muhasebe-18.pdf
Diğer Yazılarımız için;